Thực hiện Kế hoạch công tác kiểm sát năm 2024 về việc tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm, nhằm nâng cao kỹ năng kiểm sát việc giải quyết các vụ án cho Kiểm sát viên tại phiên tòa.
Ngày 07/6/2024, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm ở giai đoạn xét xử phúc thẩm đối với vụ án khiếu kiện hành chính do Thẩm phán cao cấp Võ Văn Khoa làm Chủ tọa và Kiểm sát viên cao cấp Phạm Công Minh – Phó Viện trưởng Viện kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính thực hiện kiểm sát hoạt động tư pháp tại phiên tòa.
Vụ án thứ nhất: “Khiếu kiện Quyết định hành chính trong lĩnh vực thu hồi đất, phê duyệt bồi thường” giữa người khởi kiện Nguyễn Văn Leo và người bị kiện UBND thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Tóm tắt nội dung vụ án:
Ông Nguyễn Văn Leo là chủ thửa đất số 240, tờ bản đồ số 10, diện tích 3.539m2 được UBND thành phố Vũng Tàu cấp Giấy CNQSDĐ số AI 705443 ngày 03/7/2007.
Ngày 30/2018, UBND thành phố Vũng Tàu ban hành Quyết định số 8188/QĐ/UBND về việc thu hồi đất do ông Nguyễn Văn Leo đang sử dụng để thực hiện dự án Hạ tầng kỹ thuật Khu Tái định cư Long Sơn (giai đoạn 2).
Ngày 02/3/2020, UBND thành phố Vũng Tàu ban hành Quyết định số 974/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho ông Leo được áp dụng theo giá đất tính bồi thường tại Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 24/6/2019 của UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
UBND thành phố Vũng Tàu đã tính bồi thường 3.539m2, trong đó có 300m2 đất ở, bồi thường hoa màu, cây trái, chi phí di chuyển cho 03 hộ, hỗ trợ nnhà, vật kiến trúc, hỗ trợ tiền thuê nhà 06 tháng cho 03 hộ và giao 03 lô đất tái định cư, trong đó 01 lô đất tái định cư cho ông Nguyễn Văn Leo và 02 lô đất tái định cư cho các ông (bà) Nguyễn Thị Thanh Tuyền và Nguyễn Thành Phụng (con ông Leo) theo Quyết định giải quyết khiếu nại số 5264/QĐ-UBND ngày 11/2019 của Chủ tịch UBND thành phố Vũng Tàu.
Ngày 06/6/2022, ông Leo có đơn kiến nghị UBND thành phố xem xét hỗ trợ 1,5 lần tiền chuyển đổi công việc làm ăn cho 02 hộ gia đình con ông (08 nhân khẩu) khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án.
Ngày 13/7/2022, UBND thành phố Vũng Tàu có Văn bản số 6193/UBND-PTQĐ về việc trả lời đơn kiến nghị của ông Nguyễn Văn Leo với nội dung không có cơ sở để xem xét, giải quyết.
Không đồng ý với các Quyết định nêu trên, ông Nguyễn Văn Leo khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hủy Văn bản số 6193/UBND-PTQĐ của UBND thành phố Vũng Tàu ngày 13/7/2022 về việc trả lời đơn kiến nghị của ông Nguyễn Văn Leo thuộc dự án hạ tầng khu tái định cư Long Sơn (Giai đoạn 2); Hủy một phần Quyết định số 974/QĐ-UBND ngày 02/3/2020 của UBND thành phố Vũng Tàu về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho ông Nguyễn Văn Leo do Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án; Buộc UBND thành phố Vũng Tàu tính lại đơn giá bồi thường, hỗ trợ theo quy định hiện hành; Xem xét hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ bằng tiền với toàn bộ diện tích đất thu hồi, mức hỗ trợ 1,5 lần giá đất nông nghiệp theo bảng giá đất do UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu quy định tại thời điểm thu hồi đất.
Bản án hành chính sơ thẩm ngày 24/8/2023 của TAND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tuyên xử bác yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Văn Leo. Ngày 06/9/2023, ông Leo kháng cáo toàn bộ Bản án sơ thẩm.
Tại phiên tòa phúc thẩm, do đại diện người bị kiện vắng mặt (có đơn xin xét xử vắng mặt) nên Kiểm sát viên đã phối hợp cùng Hội đồng xét xử hỏi đại diện người khởi kiện về nội dung kháng cáo cũng như yêu cầu khởi kiện. Thông qua việc hỏi, Kiểm sát viên cũng đã thực hiện việc viện dẫn tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ ở giai đoạn sơ thẩm để giải thích các qui định pháp luật có liên quan đến nội dung vụ án, nội dung kháng cáo để đại diện người khởi kiện hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình cũng như hiểu rõ hơn bản chất của vụ việc là việc bồi thường là đúng quy định của pháp luật về đất đai và ông Leo đã về hưu nên không phải là người trực tiếp sản xuất nông nghiệp, không thuộc trường hợp được xem xét hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ bằng tiền với toàn bộ diện tích đất thu hồi.
Kết thúc phần hỏi và tranh luận, Kiểm sát viên đã phát biểu ý kiến về việc chấp hành pháp luật của Hội đồng xét xử, của người khởi kiện và quan điểm giải quyết vụ án. Sau khi nghị án, Hội đồng xét xử đã chấp nhận quan điểm phát biểu của đại diện Viện kiểm sát, bác kháng cáo, giữ nguyên quyết định của Bản án sơ thẩm.
Vụ án thứ hai: “Khiếu kiện quyết định hành chính và hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” giữa người khởi kiện bà Trần Thị Thu Thủy và người bị kiện Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Bình Thuận.
Tóm tắt nội dung vụ án:
Người khởi kiện bà Trần Thị Thu Thủy trình bày: Năm 1993, Bà khai phá thửa đất có diện tích khoảng 3.000m2 tại xã Tân An, huyện Hàm Tân (nay là khu phố 7, phường Tân An, thị xã La Gi). Sau khi khai phá, Bà trồng keo lá tràm trên toàn bộ diện tích đất nói trên; đã khai thác nhiều lần và hiện nay vẫn còn keo lá tràm mới trồng.
Ngày 16/3/2020, bà Thủy nộp hồ sơ đăng ký cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Giấy CNQSDĐ) đối với toàn bộ diện tích đất nói trên tại UBND phường Tân An, thị xã La Gi. Đến ngày 30/3/2020, UBND phường Tân An ban hành Văn bản số 101/UBND về việc trả hồ sơ đăng ký, cấp Giấy CNQSDĐ của bà Thủy, với lý do đất do UBND phường Tân An quản lý.
Không đồng ý với việc trả hồ sơ trên, bà Thủy khiếu nại và được Chủ tịch UBND phường Tân An giải quyết tại Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu số 144/QĐ-UBND ngày 24/6/2020 (Viết tắt là Quyết định số 144) với nội dung giữ nguyên nội dung của Văn bản số 101 trên của UBND phường Tân An.
Không đồng ý với các Quyết định số 144, bà Thủy khởi kiện yêu cầu hủy Quyết định số 144. Tại Bản án hành chính sơ thẩm số 05/2020/HC-ST của TAND thị xã La Gi tuyên xử chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Thủy, hủy Quyết định số 144.
Sau khi Bản án sơ thẩm có hiệu lực, bà Thủy tiếp tục nộp hồ sơ xin đăng ký cấp Giấy CNQSDĐ với diện tích 5.414,1m2 tại UBND phường Tân An.
Ngày 17/3/2022, Chủ tịch UBND thị xã La Gi ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 46/QĐ- XPHC (Viết tắt là Quyết định số 46) về hành vi chiếm đất chưa sử dụng đối với bà Thủy.
Ngày 03/10/2022, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai thị xã La Gi ban hành Văn bản số 1369/CN.VPĐKĐĐLAGI (Viết tắt là Văn bản số 1369) không thực hiện việc đo đạc cấp Giấy CNQDĐ cho bà Thủy với lý do vị trí thửa đất đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Ngày 15/11/2022, Chủ tịch UBND thị xã La Gi ban hành Quyết định số 236/QĐ-CCXP (Viết tắt là Quyết định số 236) về cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với bà Thủy.
Nay bà Thủy khởi kiện yêu cầu hủy Quyết định số 46, Quyết định số 236, Văn bản số 1369; Buộc UBND phường Tân An thực hiện nhiệm vụ công vụ và chuyển hồ sơ lên cơ quan có thẩm quyền để cấp Giấy CNQSDĐ cho bà theo đúng quy định của pháp luật.
Bản án hành chính sơ thẩm ngày 11/9/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận quyết định: Bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Trần Thị Thu Thủy; Đình chỉ giải quyết yêu cầu hủy Văn bản số 1369. Ngày 19/9/2023, bà Thủy kháng cáo toàn bộ Bản án sơ thẩm.
Tại phiên tòa phúc thẩm, Kiểm sát viên tập trung vào phần hỏi để làm rõ việc bà Thủy có hành vi chiếm đất nên Chủ tịch UBND thị xã La Gi ngoài việc phạt vi phạm hành chính còn buộc bà nộp lại số lợi bất hợp pháp là đúng quy định tại khoản 2 Điều 7 Nghị định số 91/2019/NĐ-CP. Do bà Thủy không chấp hành Quyết định số 46 nên Chủ tịch UBND thị xã La Gi ban hành Quyết định số 236 cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là có cơ sở, đúng quy định pháp luật. Kết thúc phần hỏi và tranh luận, Kiểm sát viên đã phát biểu ý kiến về việc chấp hành pháp luật của Hội đồng xét xử, của người khởi kiện và quan điểm giải quyết vụ án. Sau khi nghị án, Hội đồng xét xử đã chấp nhận quan điểm phát biểu của đại diện Viện kiểm sát, bác kháng cáo, giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm.
Hình ảnh toàn cảnh phiên tòa hành chính phúc thẩm
Sau khi kết thúc phiên tòa, đơn vị đã tiến hành họp, rút kinh nghiệm chung theo đúng hướng dẫn của Ngành. Tập thể Lãnh đạo, Kiểm sát viên, công chức của đơn vị đã đưa ra thống nhất đánh giá cao kỹ năng của Kiểm sát viên tại phiên tòa phúc thẩm như tham gia hỏi, xử lý các tình huống mới phát sinh và phát biểu quan điểm giải quyết vụ án đảm bảo tuân theo đúng quy định của pháp luật.
Kết quả của 02 phiên tòa rút kinh nghiệm này đã cho thấy yêu cầu ngày càng cao đối với Kiểm sát viên cao cấp Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh khi thực hiện kiểm sát xét xử các loại vụ án thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, để có thể đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn, đội ngũ Kiểm sát viên, công chức của Viện cấp cao 3 nói chung và Viện 3 nói riêng phải không ngừng hoàn thiện bản thân, chủ động tự học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ; đồng thời cũng phải tham gia tích cực vào các chương trình đào tạo của cơ quan mà các phiên tòa rút kinh nghiệm là một trong những biện pháp đào tạo và tự đào tạo hết sức hiệu quả đối với không chỉ Kiểm sát viên trực tiếp tác nghiệp mà còn cả những người tham gia dự khán phiên tòa.
Vân Anh – Viện 3
